خدمات بهینه سلامت دهان برای همه| چشم‌انداز ۲۰۳۰

دیباچه‌ کتاب

در یک قرارداد نانوشته‌ی اجتماعی هر صنف یا حرفه، کار ویژه‌ی مشخصی را در جامعه به عهده دارد؛ مثلاً کار ویژه‌ی معلم و رفتگر به ترتیب آموزش به کودکان و نوجوانان و پاکیزه کردن سطح شهر است. این پرسش را می‌توان در مقابل دندانپزشکان نیز طرح کرد: کار ویژه‌ی حرفه‌ی دندانپزشکی (و دیگر گروه‌های مرتبط با دهان و دندان) چیست؟ به بیان دیگر، کدام اقدام و کدام هدف است که دندانپزشکان بیش و پیش از هر اقدام و هدف دیگری باید به آنها متعهد باشند؟ در مقابل این پرسش عموماً می‌توان چنین پاسخی را انتظار داشت: «حفظ و ارتقاء سلامت دهان و دندان، کار ویژه‌ی اساسی حرفه‌ی دندانپزشکی است». این پاسخ خوشایند و زیبا، اما خود می‌تواند آغاز پرسش‌های نقادانه‌ی دیگری باشد، مثلاً بیایید از خود بپرسیم: آیا حرفه‌ی دندانپزشکی از پسِ این کار ویژه‌ی خود بر آمده است؟

اگر دانش‌آموزان سال اول دبستان در یک شهر خواندن و نوشتن نیاموزند یا اگر خیابان‌های یک شهر مملو از زباله باشد، ما طبعاً صنف معلمان (و مدیران آموزشی) یا رفتگران شهر (و مدیران شهرداری) را به پرسش می‌گیریم؛ که چرا وظیفه‌ی خود را به درستی انجام نداده‌اند. حال به همین سیاق، اگر وضع سلامت دهان و دندان مردم جامعه‌ای نامطلوب باشد و پوسیدگی‌های درمان‌نشده‌ی زیادی در دهان آنها موجود باشد، آیا نمی‌توان صنف دندانپزشکان آن جامعه (و مدیران و سیاست‌گذاران سلامت دهان) را به پرسش گرفت؟

پرسش‌هایی جدی از این دست که در دهه‌های اخیر به صورت پراکنده در محافل مرتبط با سلامت دهان به گوش می‌خورد، در سال‌های اخیر به صورت جدی‌تر و پردامنه‌تری طرح شده است. به دنبال یادداشت‌های نقادانه‌ای از قبیل بیانیه‌ی کاسکادا (بحران دندان‌پزشکی؛ وقت تغییر رسیده است)، انتشار ویژه‌نامه‌ی سلامت دهان در مجله‌ی معتبر لنست در سال ۲۰۱۹ را شاید بتوان نقطه‌ی عطفی در طرح عمومی مباحث سلامت دهان برشمرد: «پایان دادن به غفلت جهانی از سلامت دهان؛ زمانی برای اقدام مبنایی». گنجانده شدن سلامت دهان در گزارش مجمع جهانی سلامت به سازمان ملل در ژانویه ۲۰۲۱ و نیز در گزارش دبیرکل سازمان جهانی بهداشت در می ۲۰۲۱ نشان از آن دارد که پس از دهه‌ها کم‌توجهیِ سیاست‌گذاران سلامت به سلامت دهان، فصل جدیدی از بازاندیشی در مورد سیاست‌های سلامت دهان جامعه آغاز شده است. گویا زمان آن رسیده که سیاست‌گذاران سلامت عمومی، بیماری‌های دهان و دندان و در صدر آنها پوسیدگی دندانی را به عنوان شایع‌ترین بیماری مردم کره‌ی زمین- که هم پرهزینه‌اند‌ و هم قابل پیشگیری- در زمره‌ی اولویت‌های اصلی نظام سلامت بگنجانند.

گزارش حاضر، یعنی چشم‌انداز ۲۰۳۰ فدراسیون جهانی دندانپزشکی، را می‌توان در بستر همین توجه جهانی اخیر به سلامت دهان فهم کرد. اینکه fdi به عنوان شناخته‌شده‌ترین سازمان بین‌المللی صنف دندانپزشکی، در جای‌جای این گزارش به اهمیت و ضرورت “ادغام” خدمات سلامت دهان در خدمات سلامت عمومی تأکید می‌کند و این ادغام را در آموزش سلامت دهان نیز ردیابی می‌کند، نشان از اتخاذ رویکردی سلامت‌محور دارد. در گزارش حاضر با استفاده از چند نمونه‌ی موردی موفق در سطح جهانی، بر امکان‌پذیری و اجرایی بودن راهبردهای پیشنهادشده تأکید می‌شود. در حالی که رویکرد درمان‌محور، مداخله‌گرا، و تکنولوژی‌محور صدای غالب دندانپزشکی روز دنیاست، شاید بتوان گزارش چشم‌انداز ۲۰۳۰ fdi را نشانه‌ای امیدوارکننده از برخاستن صدایی حرفه‌ای و سلامت‌محور در داخل صنف دندانپزشکی دانست.

ترجمه‌ی فارسی این گزارش محصول همت دو دستیار تخصصی سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، دکتر امین وحدتی و دکتر ساناز کارگزار، است. امیدوارم انگیزه و اشتیاق این دو همکار عزیز دیر بپاید و تکثیر شود. به سهم خود از ایشان و از مدیر محترم نشر دندانه بابت انتشار این اثر سپاسگزارم.

دکتر علی کاظمیان
رئیس چهارمین دوره‌ی انجمن سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی ایران

این ترجمه تحت مجوز Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International منتشر شده است.
به این معنی که امکان اشتراک‌گذاری این اثر یا رونوشت آن به هر طریقی امکان‌پذیر است. همچنین اجازه اقتباس از این اثر نیز وجود خواهد داشت. این امکان تا زمانی که در اثر بازنشر شده نام صاحبان اثر، پیوند به مجوز و تغییرات ایجاد شده مشخص شده باشند، وجود دارد. ضمناً الزامی است که اثر با همین مجوز بازنشر شود.